EŞİK’ten 5. Yargı Paketi Açıklaması: Kadınların Hakları ve Hayatları Tehdit Ediliyor

EŞİK açıklamasında, “5. Yargı Paketi, kadınların ve çocukların kazanılmış haklarını ve hayatlarını tehdit eden kişisel görüşme hakkının düzenlenmesine ilişkin maddeleri sorun çözmek yerine yeni toplumsal sorunlar üretme özelliğine sahiptir” denildi.

Eşitlik İçin Kadın Platformu (EŞİK), 5 Kasım’da Türkiye Parlamentosu Adalet Komisyonu’nda görüşülerek Genel Kurul’a gönderilen 5. Yargı Paketi’nin İcra İflas Kanunu’nun bazı maddelerinde önerilen değişikliklere ilişkin bir açıklama yayımladı. Açıklamada,  söz konusu değişikliklerin çocuklar ve kadınlar açısından ciddi riskler içerdiği belirtilerek, “Kamuoyuna, çarpıtılmış bir isimle ‘çocuk haczi” olarak lanse edilen çocuk teslimi ile ilgili önerilen değişiklikler çocuğun üstün yararını gözetmiyor” denildi.

5. Yargı Paketi’nin ayrıntılı ve titiz bir değerlendirmesinin yapıldığı açıklamada, paketin kadınların ve çocukların kazanılmış haklarını ve hayatlarını tehdit eden kişisel görüşme hakkının düzenlenmesine ilişkin maddelerin sorun çözmek yerine yeni toplumsal sorunlar üretme özelliği barındırdığının altı çizildi.

Açıklamada öne çıkan noktalar şöyle:

“Alelacele Adalet Komisyonunda kabul edilen teklif, EŞİK-Eşitlik İçin Kadın Platformu olarak geçen ay başlattığımız   “Yasalara Dokunma Uygula” kampanyasının ne kadar isabetli olduğunu gösteriyor.  Kadın ve çocuk haklarını garanti altına alan mevcut yasal düzenlemeler uygulanmayıp hatta hukuksuz şekilde ortadan kaldırılırken “reform” adı altında sunulan hiçbir yasal değişikliğin olumlu olmayacağını biliyor ve ısrarla “yasalara dokunma uygula” demeye devam ediyoruz.

“İcra İflas Kanunu’nun bazı maddelerinde değişiklik öneren kanun teklifi, çocuğun kişisel görüşme hakkını düzenleyen maddeleri de içeriyor. İlgili düzenleme, çocuğun üstün yararı ilkesini, sadece tekrarlamakla yetinip, ilkenin uygulanması yönünde somut tedbirler içermiyor. Kurumsal mekanizma düzenlemeyen teklifin bu haliyle yasalaşması durumunda kaygı verici gelişmelere yol açacaktır.

“Çocuğun kişisel görüşme hakkı; boşanma aşamasında, boşanmış veya ayrılmış olan çiftlerin müşterek çocukları varsa, bu çocukların her iki ebeveyni ile de sürdürülebilir kişisel ilişki kurma hakkının tanımı, çocuğun, anılan hakkın öznesi olduğunu açıkça ortaya koyar. (BM Çocuk Hakları Sözleşmesi M 9) Sözleşmeye göre, çocuğun kişisel ilişki kurma hakkının yükümlüsü her iki ebeveyn ve hakkının kullanımına ilişkin düzenleme kamu idaresinin sorumluluğudur. Ancak çocuğun hakkını kullanması için yapılacak düzenlemenin ve kişisel ilişki kurma hakkının kullanılma koşulu çocuğun üstün yararı ilkesidir. 

“Mevcut düzenlemeye göre;

• Eğer çocuğa ve/veya kadına karşı bir şiddet tehdidi ve/veya çocuğun velayet sahibi ebeveynden kaçırılarak zorla alınması ihtimali varsa kadınlar, çocuğa kişisel görüşme hakkının kullandırılması işleminin İcra Daireleri aracılığıyla gerçekleştirilmesini isteyebilir. Bu yöntemle çocuk, bir pedagog, bir icra memuru ve bir polis vasıtayla anneden alınıp, sonra aynı şekilde anneye teslim edilir.
• Süreçte uzmanların yer alması görüşmenin çocuğun üstün yararı ilkesi ile gerçekleşmesi bu ilkeye aykırı ihtimalleri tespit ettiği takdirde işlemi durdurmayı sağlamak amaçlıdır. Bu özellikleri barındıran mevcut sistemde polisin varlığı ise şiddet ihtimaline karşı koruyucu önlem olduğu gibi icra dairelerine harç yatırma usulü de çocuğun, velayet sahibi olmayan ebeveyn tarafından teslim alındığını tespit ederek kaçırılmasını önlemek için gerekli ve yararlı bir tedbirdir.
• “Çocuk haczi” denilerek olumsuz algı yaratılan çocuğun anne ve babası ile kişisel ilişki kurma hakkı, doğrudan doğruya kadınların ve çocukların can güvenliği ve mahkeme tarafından çocuğun üstün yararı doğrultusunda belirlenmiş olan velayet hakkına yönelik olası ihlali önlemekle ilgilidir.

“Kanun teklifinde “çocuğumu özledim”, “çocuğumu görmek istiyorum” diyerek annenin yanından alınan ve görüşme sırasında babaları tarafından öldürülen çocuklar ve şiddete maruz kalan ve öldürülen kadınlar görmezden gelinmiş. Erkeklerin icra masraflarından kaçmak için değiştirilmesini istediği yürürlükteki düzenlemeye dokunulması, çocukların ve kadınların can güvenliğini tehlikeye atacak ve haklarını ihlal edecek. Mevcut yasanın değiştirilmesi değil etkin uygulanması için kamu idaresinin üzerine düşen sorumluluğu layıkıyla yerine getirmesi yeterlidir.”

5. Yargı Paketi neleri kapsıyor?

Sekiz ayrı kanunda değişiklik öngören 54 maddelik yasa teklifinde; icra ve iflasta elektronik satışı düzenleyen, borçlu ile alacaklı arasında denge kurulmasını sağlayan değişiklikler yer alıyor.

Ayrıca velayet davalarında “çocuk haczi” olarak ifade edilen çocuk teslimi ile ilgili önerilen değişiklikler de bulunuyor.