​​​​​​​İran ve Rojhilat’da yankılanan ‘Jin, Jiyan, Azadî’ 2 ayını geride bıraktı

Rojhilatê Kurdistan ve İran’da Jina Emini’nin katledilmesiyle başlayan halk serhildanları tüm saldırı, baskı ve şiddete rağmen 2 ayını geride bıraktı. Seqiz’den başlayan serhildan, Rojhilatê Kurdistan ve İran’ın 138 merkezine yayılırken, devlet güçlerinin saldırılarında 54’ü çocuk 336 sivil katledildi, 15 bin 94 sivil, 441 öğrenci gözaltına alındı, 9 kişiye idam cezası verildi.

İran’ın başkenti Tahran’da “Ahlak polisi!” tarafından 13 Eylül’de gözaltına alınan 22 yaşındaki Jîna Emînî, işkence edilerek katledildi. Jina Emini’nin 16 Eylül’de hastanede yaşamını yitirdiği haberinin yayılmasının ardından İran devletine karşı kadınların öncülüğünde serhildanlar başladı.

Rojhilatê Kurdistan’ın Seqiz kentinde Jina Emini’nin cenaze töreninde “Jin Jiyan Azadi” sloganıyla başlayan ve Rojhilatê Kurdistan ile İran’ın birçok bölgesinde iki aydır devam eden serhildanlarda, rejim değişikliği ve demokratik bir sistemin kurulması talepleri dile getiriliyor. Kürdistan’ın diğer parçalarına da yayılan gösterilere, dünyanın birçok merkezinden de kitlesel yürüyüş, miting, açıklama vb. etkinliklerle destek verildi.

Serhildan, İran’da iktidara karşı gelişen gösterilerin en uzun süreli devam eylem olarak tarihe geçerken, 1979’daki devrimin ardından ilk defa başta kız öğrenciler olmak üzere, tüm lise ve üniversite öğrencilerinin katılımıyla da dikkat çekti. Eylem çeşitliliğiyle de dikkat çeken serhildanda; mum ve ateş yakma, yürüyüş, slogan atma, kepenk kapatma, saç kesme, duvar yazılımları, boykot, oturma eylemleri vb. etkinlikler düzenleniyor.

İran ve Rojhilatê Kurdistan’ın 138 merkezinde devam eden serhildan da öne çıkan merkezler ise şöyle:  Seqiz, Sine, Xuramabad, Kirmaşan, Bokan, Urmiye, İlam, Tebriz, Arak, İsfahan, Ahvaz, Yezid, Şiraz, Tahran, Gurgan, Loristan, Kureş, Xaş, Sistan, Belucistan, Mazenderan, Gilan, Bane, Kamyaran, Meriwan, Mahabad, Bijar, Kerec, Esfehan, Şahid Şer, Meşhed, Raşid, Tewrêz, Amol, Fesa, Şino, Serdeşt, Diwandere, Erak, Bandar Ebas, Dêwlan, Kamyaran, Erak, Şuş, Zahîdan, İsfahan, Bender Abbas.

ÇÖZÜM YERİNE YENİDEN ŞİDDET VE ÖLÜM

Eylemcilerin demokratik taleplerine bir kes daha şiddet ve öldürmeye başvuran İran devlet güçleri, silah, göz yaşartıcı gaz, tazyikli su, cop ve her türlü şiddet araçlarıyla halka saldırarak, ev ve işyerlerini tahrip etti.  Devlet güçleri ayrıca tehdit, baskı ve tutuklama ile katledilen eylemcilerin ailelerini susturmaya çalışarak, ölüm nedenlerinin açıklanmasını engellemeye çalıştı. Yine cenaze törenlerinin kitlesel olarak yapılmasını engellemeye çalışan devlet güçleri, cenazelerin ailenin yaşadığı kentlerin dışında başka yerlerde defnedilmesini dayatırken, katliamların tek sorumlusu olarak İran devlet iktidarını gösteren aileler ise direnmeye devam ediyor.

Halkın başlattığı eylemlerin yansıdığı cezaevlerinde ise tutuklular ve aile üyeleri fiziksel ve psikolojik işkenceye maruz kalıyor. Devlet güçleri bazı tutukluları; baskı, işkence ve tecavüz tehdidiyle, devlet televizyon ekranlarına çıkarıp ailelerine eylemlere katılmamaları çağırısında bulunmaya zorluyor.

İKİ AY SÜRE İÇİNDE NELER YAŞANDI?

* İran’da 227 parlamenter yaptıkları ortak bir açıklamayla yargıdan göstericiler hakkında verilen idam kararının uygulanmasını istedi. Öte yandan İran İnsan Hakları Örgütü, parlamenterlerin açıklamasını kınayarak iktidar temsilcilerinin halkın temsilcileri olmadığını belirtti.

* İran ve Rojhilatê Kurdistan’daki tüm üniversitelerindeki eylemler devam ediyor. 600 öğretim görevlisi yaptıkları bir açıklamayla öğrencilere ve üniversitelere yönelik saldırıları kınadı.

* Üniversite öğretim görevlileri, öğrenci eylemlerini destekleyen açıklama yaparak öğrencilerin medeni haklarını ihlal eden tüm yasaların yürürlükten kaldırılmasını ve tutukluların koşulsuz serbest bırakılmasını talep etti.

* Devlet güçleri tarafından öğrencilerin katledilmesini ve tutuklanmasını protesto eden öğretmenler derslere girmeyerek oturma eylemi başlattı.

* İran ve Rojhilatê Kurdistanlı 300 yazar, aydın ve aktivist, gözaltına alınarak tutuklanan kadın gazetecilerle dayanışma mesajı yayınlayarak, gazetecilerin derhal serbest bırakılmasını istedi.

* Halk serhıldanına şarkılarıyla destek veren Kürt sanatçı Samin Yassin, çıkarıldığı mahkeme tarafından idama mahkûm edildi.  Dünyanın birçok ülkesinde yaşayan sanatçılar da Samin Yassin’e verilen idam cezasını kınayarak, kararın geri çekilmesi için kampanya başlattı.

* İranlı avukatlar yayınladıkları bildiride, “Yönetimi beceriksiz yöneticilerden geri almaya geldik. Tüm avukatları sokaklarda katledilen halklarımızı savunmaya çağırıyoruz” açıklamasında bulundu.

* İran devlet yargısı, Tahran’da özgürlük eylemleri sırasında tutuklanan bin kişi hakkında iddianame hazırladı. Yargı tutukluların halka açık mahkemelerde yargılanacağını iddia etti.

* Serdeşt’te öğretmenlik yapan çok sayıda kişi, Bilgi Departmanı tarafından arandıklarını ve protestoları desteklemeleri halinde işlerinden kovulmakla tehdit edildiklerini bildirdi.

* Halk serhıldanına ilişkin yazılı bir açıklama yapan KJAR (Rojhilatê Kurdistan Kadınlar Topluluğu), devrim olarak tanımladığı Rojhilatê Kurdistan ve İran’daki halk serhildanını, Ortadoğu’daki toplumsal devrimin temelini oluşturacağını belirtti.

* Rojhilatê Kurdistan’ın Seqiz kentinde binlerce kişi Jîna Emînî’yi 40’ıncı yas gününde anarken, İran devlet güçleri halka ateş açtı.

* 22 Eylül’de Kurdistani İttifak Çalışması ve Kürt Kadın Platformu, Rojhilatê Kurdistan ve İran’daki direnişi selamlayarak, bütün ulusal demokratik güçleri bu direnişi sahiplenmeye çağırdı.

* 22 Eylül tarihinde HDP (Halkların Demokratik Partisi) “İran’da kadınların isyanı isyanımızdır” açıklamasıyla halk serhıldanına destek verdi.

* Kongra Star 26 Eylül’de İran ve Rojhilatê Kurdistan halk serhıldanını selamlayarak destek çağrısında bulundu.

* 30 Eylül’de Zahidan’da Cuma namazı ardından halk, 15 yaşındaki bir kız çocuğuna polis tarafından tecavüz edilmesini protesto etmek için sokaklara çıktı. Polisin ateş açması sonucu, insan hakları örgütlerine göre 92 kişi katledildi. “Kanlı Cuma” olarak adlandırılan katliamın 40’ıncı günü dolayısıyla Rojhilatê Kurdistan’da halk greve gidere kepenk indirdi.

* 30 Eylül’de İran’ın, özgürlük taleplerini yansıtan halka ve Kürt güçlerine yönelik saldırısını kınayan KCK, “İran devleti başta kadınların olmak üzere İran halklarının taleplerinin karşılanması ve sorunların çözümü konusunda adımlar atmalıdır. İran halklarının talebi meşru ve evrenseldir” dedi.

* 30 Eylül’de Uluslararası Af Örgütü, İran yüksek makamlarının ‘tüm kentlerde eylemcilere en sert şekilde müdahale etmeleri’ emri verdiğine ilişkin resmî belgeler elde ettiklerini duyurarak, uluslararası toplumu Tahran hükümetine karşı kararlı bir adım atmaya çağırdı.

* 10 Ekim tarihinde AB (Avrupa Birliği), Jîna Emînî’nin katledilmesinin ardından gerçekleştirilen eylemlerde şiddet kullanan İran’a yeni yaptırımlar uygulayacağını duyurdu.

* Birlemiş Milletler Çocuk Hakları Komitesi 18 Ekim’de, İran’da çocuklara yönelik ağır ihlallerin yaşandığını belirterek, bağımsız ve tarafsız soruşturma istedi.

* İran ve Rojhilatê Kurdistanlı 4 sanatçı, halkların devam eden direnişini desteklemek amacıyla yeni besteledikleri eserin klipini yayınladı. ‘Were Meydan’ isimli eser Kürt sanatçı Nasır Rezazi ile Fars sanatçılar Farıs İbi, Şahin Necefi ve Pidram Şeylayi tarafından bestelendi.

* 15 Ekim Tahran’da binlerce tutsağın bulunduğu ve İran’ın en büyük cezaevi olan Evin Cezaevinde tutsaklar halk serhıldanına destek amaçlı eylem gerçekleştirdi. Cezaevinde yaşananların duyulması üzerine yüzlerce yurttaş yönünü cezaevine çevirdi. Cezaevine yönelmek isteyen halka rejim güçleri müdahale etti. Evîn Cezaevi haricinde başka bir cezaevinde de çatışma çıktığı ve elde edilen resmi bilgilere göre çatışmalarda 6 kişinin yaşamını yitirdiği bildirildi.

* 28 Ekim’de İran devleti Jîna Eminî’nin ailesini ev hapsine aldı.

* İran Devrim Muhafızları Ordusu Genel Komutanı Tümgeneral Hüseyin Selami, eylemcilere, “29 Ekim sokağa çıkacağınız son gün olacak” tehdidinde bulundu.

* Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiseri Sözcüsü Ravina Shamdasani 27 Eylül’da, eylemlere yönelik sert müdahaleler ile ülkedeki internet ve iletişim kısıtlamalarından endişe duyduklarını söyledi. Ravina Shamdasani, konuyla ilişkin BM’nin Cenevre binasında bir basın toplantısı düzenleyerek, İran’a sivil halka yönelik saldırılarını sonlandırma çağrısında bulundu.

* Kuzey ve Doğu Suriye’de kültür çalışması yürüten Hunergeha Welat, Rojhilatê Kurdistan ve İran’daki kadınların serhildanını selamlamak için klip yaptı.

* QSD (Demokratik Suriye Güçleri) ve YPJ (Kadın Savunma Birlikleri) halk serhıldanına destek mesajı verdi.

* Kuzey ve Doğu Suriye’nin Qamişlo, Hesekê, Kobanê, Derazor, Şehpa, Reqa kent merkezleri ve bağlı ilçelerde serhildanlara destek yürüyüşleri düzenlendi.

* Afganistan’daki kadınlar, İran halk serhıldanını desteklemek için Kabil’deki İran büyükelçiliği önünde toplandı.

* İran ve Rojhilatê Kurdistan halk serhıldanına destek eylemleri dünyanın birçok yerine yayıldı.  Diaspora Kürtleri ve halklar Fransa, İngiltere, Kanada, Irak ve Şili vb. ülkelerde çeşitli eylemler gerçekleştirdi.

* 2019 yılında İran’da gerçekleştirilen gösterilere devlet güçlerinin saldırması sonuncu yaşanan katliamın 3. yıldönümü olan 15 Kasım vesilesiyle, 14 Kasım’da Rojhilatê Kurdistan ve İran kentlerinde serhildanın yaygınlaştırılması çağrısı yapan eylemciler, 15 Kasım itibariyle 3 gün süreyle kesintisiz eylem kararı aldı.

SAÇ KESME EYLEMİ

* 17 Eylül’de düzenlenen Jîna Emînî cenaze töreninin ardından kadınların başlattığı saç kesme eylemi, söz konusu eylemlerde de devam etti. Bu eylem tarzı dünyanın birçok merkezinde de destek gördü.

* Juliette Binoche, Isabelle Huppert ve Marillon Cotillard gibi Fransız sanat dünyasının önde gelen isimleri, Oscar ödüllü Marion Cotillard ve Juliette Binoche de destek amaçlı saçlarını kesti.

* Penelope Cruz, Emma Suarez, Carmen Machi, Aitana Sanchez Gijon, Alba Flores ve Maribel Verdu gibi dünya çapında tanınmış İspanyol sanatçılar da eyleme destek verdi.

* Belçika Federal parlamentosunda İran asıllı Milletvekili Darya Safai, yerel kıyafetiyle kürsüye çıkıp saçlarını kesti. Goedele Liekens isimli vekil ve Dışişleri Bakanı Hadja Lahbib de saçlarını kesti.

* İspanya’da 70’den fazla kadın sanatçı halk serhıldanına destek amaçlı saçlarını kesti.

* Bakırköy Kadın Kapalı Cezaevi’ndeki tutsaklar, Jîna Emînî’nin katledilmesini protesto etmek için saçlarını kesti.

* Kuzey ve Doğu Suriye’deki kadınlar da saç kesme eylemine katıldı. Onlarca kadın Halep, Kobanê ve Qamışlo’da saçlarını kesip başörtülerini yaktı.

* Türkiye ve Bakurê Kurdistan’da kadın milletvekilleri, avukatlar, sanatçılar, öğrenciler ve aktivistler de eyleme katılarak saçlarını kesti.

2 AYIN BİLANÇOSU

PJAK’dan aldığımız verilere göre; Rojhilatê Kurdistan ve İran’ın 138 kentinde devam eden halk serhıldanıında 55 günde 54’ü çocuk 336 sivil katledildi. 15 bin 94 sivil, 441 öğrenci gözaltına alındı. 9 kişiye idam cezası verildi.

Şimdiye kadar İran ve Rojhilatê Kurdistan’ın 22 kentinden bilgi toplayabilen İran İnsan Hakları Örgütü de serhildanın 54 günlük bilançosunu paylaştı. Buna göre 43’ü çocuk, 9’u kadın 326 kişinin katledildi.

KMMK (Kurdistan İnsan Hakları Örgütü) de Rojhilatê Kurdistan ve İran’da 55 günde 130’u kadın en az 775 kişinin gözaltına alındığını belirterek, bu sayının çok daha fazla olabileceğini açıkladı.

/Kaynak: Hawar Haber Ajansı -ANHA/